Köy Enstitüsüleri

 

 

   Köy enstitüsü, Türkiye'de ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açılan okul türü. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde milli eğitim bakanı olan Hasan Âli Yücel bizzat yönetti.[1][2]

   Türkiye'de köy enstitüsü fikri ilk kez Amerikalı eğitim filozofu John Dewey tarafından savunuldu.[3] Dewey, özellikle kırsal bölgelerdeki okulların toplum yaşam merkezi haline getirilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye'de okulun yerel koşullara uyarlanması sorunu eğitim felsefesinin özünü oluşturuyordu. Köy Enstitüleri, John Dewey'in iş ve eğitimi birleştirme fikrini yerine getirmek için tasarlanmıştır. Mezunların aynı anda hem okul öğretmenleri hem de toplumun eğitmeni olması bekleniyordu. Öğrenciler aslında kendi okullarını, evlerini, kışlalarını, iş yerlerini vb. inşa ettiler ve birlikte yaparak ve yaşayarak üretim ile eğitimi kaynaştırdılar.[4][5][6][7]

Kaynakça:

1 Kanunun kabul edildiği oturuma dönemin DP mebusları muhalefet ettiler ve katılmadılar, oturumunda Kazım Karabekir'in projenin nereden alındığını sorması üzerine Hasan Âli Yücel şöyle konuşmuştur:

Arkadaşlar bu kanunla bizim yaptığımız şey bir kopya değildir. Bunları kendi ülkemizin var olan gerçeğine ve toplumsal olgusuna uyarak yapmış bulunuyoruz. Bu bizimdir, kimseden almadık. Başkaları bizden alsınlar. Nitekim yıllar sonra ABD başta olmak üzere çeşitli fikir ve eğitim öncüleri tarafından örnek kabul edilmiştir.

2 a b c d e "Hasan Keseroğlu, Türk kütüphaneciliği, Köy enstitülerinde okuma ve kütüphane, 2005". 24 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2009.

3 B. Güvenç, "History of Turkish Education", Educalian and Science, Vol. 22 (108), Special Issue, 1998, p. 56.

4 THE INFLUENCE OF AN AMERICAN EDUCATOR (JOHN DEWEY) ON THE Turkish educational system,  THE TURKISH YEARBOOK VOL. XXXI, by  BAHRİ ATA

5 John Dewey (/ˈduːi/; October 20, 1859 – June 1, 1952) was an American philosopher, psychologist, and educational reformer whose ideas have been influential in education and social reform. He is regarded as one of the most prominent American scholars in the first half of the twentieth century.

6 "Profesör John Dewey'nin Raporları", Maarif Vekaleti Mecmuası, March 1925, No. I. Its Turkish translation was published several times. In 1939, during the time of Hasan Ali Yücel, Minister of Educatian, the Dewey report wa" republished.

7 http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/44/671/8547.pdf

    1940-1946 arasında köy enstitülerinde 15.000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirilmiş ve üretim yapılmıştı. Aynı dönemde 750.000 yeni fidan dikilmişti. Oluşturulan bağların miktarı ise 1.200 dönümdü. Ayrıca 150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santrali, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane, 100 km. yol yapılmıştı. Sulama kanalları oluşturularak enstitü öğrencilerinin uygulamalı eğitim gördüğü çiftliklere sulama suyu öğrenciler tarafından getirilmişti.

 

Köy Enstitüsü uygulaması Hasan Âli Yücel'in 1946'da Milli Eğitim Bakanlığından ayrılmasına değin devam etmiştir. Hasan Âli Yücel'den sonra Milli Eğitim Bakanı Olan Reşat Şemsettin Sirer zamanında Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür. Bu okullar da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954'te kapatılmıştır.[13] Kapatıldığı 1954 yılına kadar Köy enstitülerinde 1.308 kadın ve 15.943 erkek toplam 17.251 köy öğretmeni yetişmişti.Fakir Baykurt, Ümit Kaftancıoğlu, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu, Hatun Birsen Başaran, Ali Dündar, Mehmet Uslu ve Dursun Akçam gibi önde gelen yazarlar ve düşünürler bu okullarda yetişmişlerdir. (Kaynakça: Vikipedia)

-Ad/Bulunduğu İl -Kuruluş Tarihi -1946'ya Kadar Çalışan Müdürlerin Adı

Akçadağ / Malatya 1940 Şinasi Tamer, Şerif Tekben

Akpınar-Ladik/ Samsun 1940 Nurettin Biriz, Enver Kartekin

Aksu / Antalya 1940 Talat Ersoy, Halil Öztürk

Arifiye / Sakarya 1940 Süleyman Edip Balkır

Beşikdüzü / Trabzon 1940 Hürrem Arman, Osman Ülküman

Cılavuz / Kars 1940 Halit Ağanoğlu

Çifteler / Eskişehir 1939 Remzi Özyürek, M. Rauf İnan, Osman Ülkümen

Dicle / Diyarbakır 1944 Nazif Evren

Düziçi / Adana 1940 Lütfi Dağlar

Erciş / Van 1948 İbrahim Oymak

Gölköy / Kastamonu 1939 Ali Doğan Toran

Gönen / Isparta 1940 Ömer Uzgil

Hasanoğlan / Ankara 1941 Lütfi Engin, Hürrem Arman, M. Rauf İnan

İvriz / Konya 1941 Recep Gürel, İ. Safa Güner

Kepirtepe / Kırklareli 1939 Nejat İdil, İhsan Kalabay

Kızılçullu / İzmir 1939 Emin Soysal, Hamdi Akman, Talat Ersoy

Ortaklar / Aydın 1944 Hayri Çakaloz

Pamukpınar / Sivas 1941 Şinasi Tamer, Hüseyin Civanoğlu

Pazarören / Kayseri 1940 Sabri Kolçak, Şevket Gedikoğlu

Pulur / Erzurum 1942 Ahmet Korkut, Aydın Arıkök

Savaştepe / Balıkesir 1940 Sıtkı Akkay

(Kaynak: Vikipedia)

 

Düşüncelerim:

    Köy Enstitüsüleri tüm hususiyetiyle günümüzde hala önemini korumaktadır. Köy Enstitüsüleri tekrar açılarak Türk Milli Eğitimi için ve Türk toplumunun muasır medeniyetler seviyesine kırsaldan başlayarak ulaşılabilmesi için gereklidir. Türk Devrimi ve Türk Milleti'nin üretmesi şarttır. Yarınlara ulaşan üreten nesillerin yetiştirebilmesi için Köy Enstitüsüleri muhakkak tekrar açılmalı ve Anadolu kırsalı eğitim, emek ve üretim ile bütünlük kurarak yarınları inşa etmelidir. Gerek müfredatının gerekse fiziksel koşulların iyileştirilmesi ile birlikte; tarım ve hayvancılık konularında yerinde eğitim ile ülkemizin ufkunu açacaktır. Bu hususta uluslararası kuruluşlar ilede ortak projeler yapılabilir. 

    Köy Enstitüsülerinin tekrar yeşereceği o günleri görme hayalini hep diri tutacağız.  

Osman ÇELEBİ